۲۵ مرداد، ۱۳۹۵
چطور درست نقد کنیم
نقد کردن برای بسیاری از ما کار مشکلی است که دلیل‌های مختلفی دارد: ترس اینکه مجاز به این کار نباشیم، یا ترس از اینکه در پی آن خود نیز مورد انتقاد قرار بگیریم، یا نگران واکنش طرف مقابل هستیم. گاهی می‌خواهیم درگیر بحث یا درگیری با طرف مقابل نشویم، یا فکر می‌کنیم از پس آن بر نمی‌‌آییم. شاید فکر می‌کنیم نمی‌‌توانیم نقدمان را به شکل درستی صورت‌بندی و فرموله کنیم...اما در تعامل با دیگران این مهم است که بتوانیم درباره چیزهایی که به نظرمان درست نمی‌‌آیند یا دوست داریم تغییر کنند صحبت کنیم. این مساله، هم در مورد زندگی شخصی و هم زندگی اجتماعی صادق است. اما نقد درست چگونه است؟
-با نکته مثبت شروع کنید: صحبت را با آن بخش از رفتار یا شخصیت طرف مقابل که برای‌تان مثبت است شروع کنید. به این شکل برای دیگری بسیار آسان‌تر است که نقد یا پیشنهاد شما را بپذیرد.
-درک خودتان را انتقال دهید: بهتر است نقد را با کلمه "من" شروع کنید تا خطاب "تو"/"شما". توضیح دهید که درک و حس شما از مساله چگونه بوده است. نقدی که به شکل مساله شخصی فرموله شده باشد، راحت‌تر پذیرفته می‌‌شود. مثلا می‌‌توانید بگویید: " من نمی‌‌توانم جریان را دنبال کنم چون سندی از آن ثبت نشده است"، به جای گفتن: " تو هیچوقت اسناد را جمع آوری نمی‌‌کنی."
-اثر رفتار او بر شما: توضیح دهید که حال شما بر اثر رفتار او که به آن نقد دارید چگونه است. مثلا: "وقتی تو صدایت را بلند می‌‌کنی، من احساس می کنم که تهدید شده‌ام."
-به او شانس پاسخ گفتن بدهید: به طرف مقابل فرصت بدهید حرف‌اش را بزند و پشت سر هم او را "بمباران" نکنید. پذیرفتن یک نقد یا پیشنهاد خیلی آسان‌تر است تا وقتی که فرد با کوهی از انتقادات روبه‌رو شود. و مهمتر از آن: به پاسخ او به درستی گوش دهید!
-یک پایان مثبت پیدا کنید: سعی کنید صحبت را با یک توافق، با یک تحسین یا ترغیب پایان دهید، مثلا: "خوشحالم که تونستیم درباره‌اش حرف بزنیم". برای فرد مقابل، پذیرفتن نقد و ادامه خوب رابطه راحت‌تر می‌‌شود.
وقتی حرف خود را به کرسی می‌‌نشانید، مهم است که به افق اثر مثبت بلند مدت آن چشم داشته باشید و حاضر به تحمل ناراحتی‌های کوتاه مدت باشید. البته که خیلی وقتها این کار چیز خوشایندی نیست، سخت است و احتمالا با مقاومت و درگیری مواجه می‌‌شود. اما راه‌های "خوبی" هم برای پیش بردن خواسته‌های فردی وجود دارد. احتمالا شما هم کسانی را می‌‌شناسید که خواسته‌های خود را البته خوب پیش می‌‌برند، اما آنقدر در این راه بی‌‌ملاحظه هستند که برای اطرافیان خود قبل از هر چیز دافعه ایجاد می‌‌کنند. از این جهت مهم است که تفاوت پیشبرد اهداف و عقیده‌های خود به روش "تهاجمی" و به روش "خود-باور" را بدانیم.
روش تهاجمی یعنی: همیشه حس بر حق بودن داشتن، نظر دیگری را نادیده گرفتن یا تقلیل دادن، از علاقه‌ها و مرزهای دیگری عبور کردن، با لحن تحقیرآمیز و اهانت آمیز ابراز بیان کردن، هیچ میلی برای رسیدن به توافق نشان ندادن، سرزنش کردن، تهدید کردن، و دلیل برای نظر یا رفتار خود ارائه ندادن...
روش خود-باور یعنی: نظر خود را داشتن اما نظر دیگری را هم در نظر گرفتن، حقوق و مرزهای دیگری را رعایت کردن، حرف خود را با صراحت و روشنی گفتن، در پیشنهاد خود برای تغییر، دیگری را در نظر گرفتن، خواسته‌ها و تصورات و نیازهای خود را با دلیل بیان کردن...
برگرفته از مجله روانشناسی امروز( Psychologie Heute ) ، آگوست ۲۰۱۶ (August, 2016)
